ਗੋਆ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ

ਮੈਂ ਹੁਣ ਸ਼ਾਇਦ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਸਕਾਂਗਾ………

—————————————————————————

ਸ਼ਹੀਦੋਂ ਕੀ ਚਿਤਾਉ ਪਰ,ਲੱਗੇਗੇਂ ਹਰ ਬਰਸ ਮੇਲੇ ।

ਵਤਨ ਪੇ ਮਿਟਨੇ ਵਲੋਂ ਕਾ,ਯਹੀ ਬਾਕੀ ਨਿਸ਼ਾਂ ਹੋਂਗਾ ।।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਡੇ ਚੋਖੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀ ਵਾਕਿਫ ਨਹੀਂ ਹਨ।ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵਰਕੇ ਫਰੋਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜ ਗੁਰੂ ,ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਤੋ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਵਾਲੀ ਕਤਾਰ ਦੀਆਂ ਮੋਹਰਲੀਆਂ ਸਫ਼ਾਂ ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਜਿਸ ਨੇ 15 ਅਗਸਤ 1955 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਕ ਟੁੱਕੜੇ ਗੋਆ,ਦਮਨ ,ਦਿਓ (ਜਿਸ ਤੇ ਪੁਰਗਲੀਆਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ )ਦੀ ਅਜਾਦੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਵੱਲੋਂ ਸੰਪਾਦਤ ਗੁਰਸ਼ਬਦ ਰਤਨਾਕਰ

ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਨਾਭਾ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ।ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇਹ ਪਿੰਡ ਖੰਨਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਖੰਨਾ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਰੋਡ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਦਾ ਜਨਮ 1929 ਨੂੰ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 50,ਤਹਿਸੀਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ)ਵਿਖੇ ਬਾਪੂ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ।ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਤਿੰਨ ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਦੋ ਭਰਾਂਵਾਂ ਚੋਂ ਸਭ ਤੋ ਛੋਟਾ ਸੀ।ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਤਾਨਵੀ ਫ਼ੌਜ ਚ ਸੱਤ ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਉੱਤੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਓਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਚੱਲਦਾ ਸੀ । ਪਰਵਾਰ ਕੋਲ ਜਮੀਨ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਸੀ । ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਾਇਲਪੁਰ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਆਬਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਜਮੀਨਾਂ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸੇ ਤਹਿਤ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਦੀ ਵਿਧਵਾ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਰੱਬਾ ਜ਼ਮੀਨ ਮਿਲੀ ਸੀ ।ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਿਆ ਖੁਸਪੁਰ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋ ਕੀਤੀ।ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਤਖਤ ਸਿੰਘ ਹੈਡਮਾਸਟਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ।ਪਿਤਾ ਜੀ ਚੱਕ ਨੰਬਰ 50 ਚ ਹੀ ਸਰੀਰ ਛੱਡ ਗਏ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਵਕਤ ਮਾਤਾ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਪਰਵਾਰ ਸਮੇਤ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ ਆ ਗਏ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋ ਆ ਕੇ ਮਾਸਟਰ ਤਖ਼ਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬੋਰਡ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸ਼ੇਰੋਂ ਵਾਲਾ ਵਿਚ ਹੈਡਮਾਸਟਰ ਲੱਗ ਗਏ।ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਵੀ ਉਥੇ ਹੀ ਪੜਨ ਲੱਗ ਗਿਆ।ਸਕੂਲੀ ਸਿਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਤਖ਼ਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਉਰਦੂ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਲਿਖੀਆਂ ਨਜਮਾਂ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹਰ ਸਮਾਗਮ ਮੌਕੇ ਪੜਦਾ।ਸੁਭਾਅ ਤੋ ਸੁਤੰਤਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਕੋਲ ਈਸੜੂ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਖੰਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਕੂਲ ਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।ਜਿੱਥੇ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਹਰ ਰੋਜ਼ 24ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਆਉਣ ਜਾਣ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਪੈਦਲ ਤਹਿ ਕਰਕੇ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਲਾਸ ਚੋ ਮੋਹਰੀ ਆਉਂਦਾ।ਉਹ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਿਆ।ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਫ਼ੀਸਾਂ ਚ ਕਿਤੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਬਿਗੁਲ ਵਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।ਖੰਨਾ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ।ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਓਨ੍ਹਾ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵੱਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਛੋਟੇ ਮੋਟੇ ਸਿਆਸੀ ਜਲਸਿਆਂ ਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲੱਗਾ।ਪਿੰਡ ਚ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਪਿੱਛੋਂ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪੀਪੇ ਵਜਾ ਕੇ ਡੋਂਡੀ ਪਿੱਟਦਾ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਲੈਂਦਾ । ਉਹ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਭਾਸ਼ਣ,ਕਵਿਤਾਵਾ ਤੇ ਗੀਤ ਆਦਿ ਸੁਣਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖਿਆਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ।ਪਿੰਡ ਚ ਗੁਰਪੁਰਬ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਸਮੇ ਉਹ ਧਾਰਮਕ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਉਂਦਾ।

ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਿੱਘੇ ਸੁਭਾਅ ਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਸਦਕਾ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਚ ਬੜਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਸੀ।ਜਗਰਾਉਂ ਤੋ ਅਧਿਆਪਕ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਕੁਝ ਵਕਤ ਖੰਨੇ ਨੇੜੇ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਬੰਬਾਂ ਚ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਲੱਗਾ।ਬਤੌਰ ਅਧਿਆਪਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਅਧਿਆਪਕ ਯੂਨੀਅਨ ਚ ਵਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲੈਦਾ ।ਇਕ ਵਾਰ ਟੀਚਰਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਚੋਣ ਚ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੈਰ ਹਾਜ਼ਰੀ ਚ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਕੱਤਰ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ।ਜੋ ਅਧਿਆਪਕ ਵਰਗ ਚ ਉਨ੍ਹਾ ਦੀ ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਅਸਲ ਚੇਟਕ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਾਚਾ ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਤੋ ਲੱਗੀ।ਜਿਹੜੇ ਪੜੇ ਲਿਖੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਗਦਰ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਹਰਕਾਰੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਖ਼ੁਫੀਆ ਸਫ਼ਾਂ ਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਬਾਅਦ ਚ ਉਨ੍ਹਾ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਵਕਤ ਜੈਤੋਂ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਤੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ਸਮੇ ਢਾਈ ਸਾਲ ਕੈਦ ਕੱਟੀ ।ਫਿਰ ਕਿਰਤੀ ਲਹਿਰ ਚ ਵਧ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ।

ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਗੋਆ,ਦਮਨ,ਦਿਓ ਦੀ ਸੁਤੰਰਤਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾ ਨੂੰ ਸਤਿਆਗ੍ਰਹਿ (ਜੋ 15ਅਗਸਤ 1955ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ)ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਕਤ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਚ ਅਜੇ ਵੀ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ।ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣਾ ਜਰੂਰੀ ਸੀ।ਪੰਜਾਬ ਤੋ ਵੀ ਇਕ ਪਾਰਟੀ ਕਾਮਰੇਡ ਕਿਸ਼ੋਰੀ ਲਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਹੀ ਚ ਸੱਤਿਆ ਗ੍ਰਹਿ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ।ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕੇ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਾ ਦਿੱਤਾ।ਪਰ ਜਿੰਨਾ ਦੇ ਮਨ ਚ ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹੋਵੇ,ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਰੁਕਦੇ ਹਨ।ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਘੜੀ ਤੇ ਸਾਈਕਲ ਵੇਚ ਕੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰੁਪਏ ਪੈਸੇ ਦੋਸਤ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋ ਉਧਾਰੇ ਫੜ ,ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋ ਮੁੰਬਈ ਵਾਸਤੇ ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ।ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋ ਇਕ ਪੱਤਰ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਕੇ “ ਮੈਂ ਬਿਨਾ ਆਗਿਆ ਲਏ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।ਇਜ਼ਾਜਤ ਦੇ ਦੇਣੀ ।ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਹੁਣ ਸ਼ਾਇਦ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਸਕਾਂਗਾ।” ਮੁੰਬਈ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤੇ 12 ਅਕਤੂਬਰ 1955 ਨੂੰ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਟੋਲੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।ਇਸ ਉਪਰੰਤ ਅਗਲੇ ਦਿਨ 13 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੂਨਾ ਵਿਖੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਗਾਂ ਤੋ ਆਏ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਿਹੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਝੰਡੇ ਗੋਆ ਵਿਮੋਚਨ ਸਮਿਤੀ ਕੋਲ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਲੈ ਲਏ।ਹੁਣ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿ ਜਥੇ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਇਕ ਬੰਗਾਲੀ ਕਾਮਰੇਡ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ।ਜਿਵੇਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਿਆ ਸਾਰੇ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀ15ਅਗਸਤ1955ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਹੋਣ ਤੱਕ ਗੋਆ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,ਅੱਧਾ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ।ਲੀਡਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਮੁਤਾਬਕ ਚਾਰ ਚਾਰ ਦੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ,ਕਤਾਰਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ।ਗੋਆ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਗੀਤ ਗਾਏ ਗਏ ਤੇ ਭੰਗੜੇ ਪਾਏ ਗਏ।ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਹੀ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖੁਦ ਕੀਤੀ ।ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ।ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਗਾ ਕੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦਿਤੀ।ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਗੋਆ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਅੰਦਰ ਚਾਰ ਚਾਰ ਦੀਆਂ ਟੁਕੜੀਆਂ ਚ ਨਾਆਰੇ ਮਾਰਦੇ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।ਸਾਮਰਾਜੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬੁਛਾੜ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਵੱਲ ਕੀਤੀ।ਜਦੋ ਸਿੱਧੀ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਹੋਈ ਤਾ ਕੁੱਝ ਗੋਲੀਆਂ ਕਾਮਰੇਡ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਲੱਗੀਆਂ ।ਜਖਮੀ ਚੇਤਨਾ ਕੋਲੋਂ ਝੰਡਾ ਡਿੱਗਣ ਹੀ ਲੱਗਾ ਸੀ ਕੇ ਸੱਤਵੀਂ ,ਅੱਠਵੀਂ ਕਤਾਰ ਚੋ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਇਕ ਦਮ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਫੜ ਲਿਆ।ਬਸ ਫੇਰ ਕੀ ਸੀ ! ਦੋ ਗੋਲੀਆਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਛਾਤੀ ਚ ਵੱਜੀਆਂ ।ਉਹ ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ ਤੇ ਇੰਕਲਾਬ ! ਜਿੰਦਾਬਾਦ !ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਮਾਰਦਾ ਹੋਇਆ ਗੋਆ ਦੇ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ ( ਪੰਜਾਬ)ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਬਣ ਗਿਆ।ਗੋਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਪੂਨਾ ਵਿਖੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋ 6 ਵਰ੍ਹੇ ਮਗਰੋਂ 1961 ਚ ਗੋਆ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ।ਗੋਆ ਦੇ ਪਿੱਤਰਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਚ 1915 ਚ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੁੱਤ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ।ਜਿਹੜੇ ਖਾਸ ਹੈ ਕੇ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਵਸਨੀਕ ਗੋਆ ਚ ਸਟੇਟ ਗੈਸਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਾਰਨਸਿਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰਦਿਆ ਹਰ ਵਰ੍ਹੇ 15 ਅਗਸਤ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ (ਖੰਨਾ)ਵਿਖੇ ਇਕ ਭਾਰੀ ਮੇਲਾ ਭਰਦਾ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਦਿਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਤੋ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ਇਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵੀ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਤੇ ਕੌਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਉੱਤੇ ਖੰਨਾ ਵਿਖੇ ਇਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਰੋਡ ਹੈ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਪਿੰਡ ਈਸੜੂ ਵਿਖੇ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਪਰ ਇਸ ਤੋ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਚ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਯਾਦਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਮਾਸਟਰ ਤਬਕੇ ਦਾ ਮਾਣ ਹੈ ।ਸੋ ਲੋੜ ਹੈ ! ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਪੂਤ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਉਭਾਰਨ ਲਈ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 5 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਟੇਟ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਨਾਅ ‘ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਈਸੜੂ ਅਵਾਰਡ ‘ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ।ਇਸ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਆਰਥਕ ਬੋਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ।ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਲੋਂ ਇਹੋ ਗੋਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਸਟਰ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਹੋਵੇਗੀ ।

———————————

ਲੈਕਚਰਾਰ ਅਜੀਤ ਖੰਨਾ

ਮੋਬਾਈਲ:76967-54669